Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), Türkiye’nin en önemli sorunları arasında yer alan kayıt dışı istihdamla mücadele kapsamında her yıl rehberlik ve bilgilendirme faaliyetleri yürütmektedir.
Bu kapsamda, SGK, sivil toplum kuruluşları ve meslek odalarına ziyaretler gerçekleştirerek kayıt dışı istihdam konusunda bilinçlendirme çalışmaları yapmaktadır.
Kayıt Dışı İstihdam Nedir?
Kayıt dışı istihdam, çalışanların SGK’ya hiç bildirilmemesi ya da çalışma gün ve ücretlerinin eksik bildirilmesi anlamına gelir. Sigortasız işçi çalıştırma ve eksik prim bildirimi gibi durumlar kayıt dışı istihdam kapsamına girer. Çalışanların sigortalı çalıştırılması anayasal bir hak ve zorunluluktur.
Kayıt Dışı İstihdamın Zararları
Kayıt dışı istihdam, çalışanların emeklilik, malullük aylığı, işsizlik sigortası gibi haklardan mahrum kalmalarına neden olurken, işverenler de yüksek para cezaları ve sigorta teşviklerinden mahrumiyet gibi yaptırımlarla karşılaşabilir. Ayrıca, kayıt dışı istihdam haksız rekabete yol açar ve sosyal güvenlik sistemine zarar verir.
Denetimler ve Cezalar
Kayıt dışı işçi çalıştıran işverenlere yüksek tutarlarda idari para cezaları uygulanır. 2024 yılı itibarıyla, bir işçiyi bir yıl kayıt dışı çalıştıran işverene 14 asgari ücrete kadar ceza kesilebilir. Ayrıca, bu işyerlerinin sigorta prim teşviklerinden yararlanması da durdurulur.
Bilgi Edinme ve Şikayet
Çalışanlar, sigorta durumlarını e-devlet üzerinden kontrol edebilir veya ALO 170 hattı üzerinden şikayet ve ihbarlarını iletebilirler. Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri ve CİMER de bu konuda başvurulabilecek diğer mercilerdir.
Yabancı Uyruklu İşçi Çalıştırmanın Şartları
Yabancı uyruklu işçi çalıştırmak için çalışma izni alınması gerekmektedir. 2024 yılı itibarıyla, izinsiz yabancı işçi çalıştırmanın cezası 56.752 TL’dir.
Ücretlerin Banka Aracılığıyla Ödenmesi
Çalıştırılan işçi sayısının beş ve üzerinde olduğu işyerlerinde, işçi ücretlerinin banka aracılığıyla ödenmesi zorunludur. Aksi halde, her işçi için 1.514 TL idari para cezası uygulanmaktadır.